Brukseli kërkon hetime të pavarura për pasivizimin

Në raportin e Komitetit për Punë të Jashtme (AFET) të Parlamentit Evropian për Serbinë për vitet 2023 dhe 2024, çështja e pasivizimit të adresave të shqiptarëve etnikë në Serbi trajtohet në mënyrë të theksuar, veçanërisht në pikën 47. Në këtë raport që shqyrton progresin dhe sfidat e Serbisë në kuadër të procesit të integrimit evropian të miratuar në seancë plenare, nënvizohet se ky pasivizim, i cili ka prekur mijëra qytetarë në jug të Serbisë, është një praktikë që ka shkaktuar shqetësime të mëdha ndërkombëtare dhe është kritikuar nga organizatat për të drejtat e njeriut, si dhe nga përfaqësues të institucioneve ndërkombëtare.

Në pikën 47 të raportit, Parlamenti Evropian shpreh shqetësimin e tij për zbatimin kufizues dhe arbitrar të Ligjit për Vendbanimin e Përhershëm dhe të Përkohshëm,, i cili ka çuar në pasivizimin e adresave të mijëra shqiptarëve, kryesisht në jug të Serbisë, përfshirë Luginën e Preshevës. Pasivizimi i adresave ka pasur pasoja të drejtpërdrejta për jetën e qytetarëve të prekur, duke u lidhur me humbjen e të drejtave themelore, siç janë e drejta për të votuar, për shërbime shëndetësore, për ndihmë sociale dhe për shumë shërbime të tjera publike që janë të nevojshme për mirëqenien e qytetarëve. Pasivizimi i adresave ka ndikuar gjithashtu në zvogëlimin e përfaqësimit të shqiptarëve në institucionet lokale, duke sjellë një përkeqësim të dukshëm të situatës demografike dhe shoqërore në rajon.

Raporti thekson se kjo praktikë ka krijuar një ambient të pasigurisë për shumë individë dhe familje shqiptare, të cilët janë të privuar nga mundësia e pjesëmarrjes në jetën publike dhe politike. Pasivizimi i adresave është një metodë administrative që ka për qëllim të reduktojë ndikimin e pakicës shqiptare në Serbi, duke e bërë atë më të padukshme në regjistrat shtetërorë dhe duke ndikuar në numrin e qytetarëve të regjistruar për votim. Kjo ka ndikuar në përfaqësimin e shqiptarëve në institucionet lokale dhe ka çuar në një deformim të përbërjes demografike të rajonit, një fenomen që ka shkaktuar shqetësime të mëdha për të drejtat e njeriut dhe për të drejtat politike të pakicave.

Në raportin e Parlamentit Evropian, pasivizimi i adresave është cilësuar si një mjet që ndihmon në arritjen e qëllimeve politike të autoriteteve serbe për të kontrolluar dhe për të ndryshuar përbërjen e grupeve etnike në rajon. Parlamenti Evropian e ka lidhur këtë çështje me procesin e integrimit të Serbisë në Bashkimin Evropian, duke theksuar se respektimi i të drejtave të pakicave është një nga parakushtet themelore për avancimin e Serbisë në këtë drejtim. Sipas raportit, procesi i integrimit evropian duhet të përfshijë përpjekje serioze nga autoritetet serbe për të ndaluar praktikat diskriminuese që i targetojnë pakicat etnike, përfshirë shqiptarët, dhe për të siguruar se të drejtat e pakicave janë të mbrojtura në mënyrë të barabartë dhe të plotë.

Një tjetër shqetësim që është ngritur në raport ka të bëjë me arbitraritetin dhe jotransparencën e procesit të pasivizimit të adresave. Parlamenti Evropian ka kërkuar që autoritetet serbe të lejojnë hetime të pavarura dhe të garantuar për të hetuar natyrën dhe qëllimet e këtyre veprimeve administrative. Kjo është një kërkesë e rëndësishme për të siguruar se praktikat e tilla administrative, të cilat kanë pasoja të drejtpërdrejta për jetën e qytetarëve, janë të kontrolluara dhe se ata që janë përgjegjës për këto veprime mbajnë përgjegjësi.

Raporti ka gjithashtu një kërkesë për autoritetet serbe që të përmbushin angazhimet e tyre ndaj pakicave kombëtare, duke u siguruar që shqiptarët dhe grupe të tjera etnike të kenë mundësinë të përdorin gjuhët e tyre dhe të gëzojnë të drejtat e barabarta në fushën e arsimit dhe të shërbimeve publike. Në këtë kontekst, raporti ka kërkuar që autoritetet serbe të krijojnë një atmosferë pozitive për edukimin në gjuhët e pakicave dhe të sigurojnë se mësuesit, tekstet dhe materialet shtesë janë të disponueshme për këto grupe. Përsëri, ky është një apel për Serbinë që të ndalojë praktikat që synojnë të shtypin identitetin kulturor dhe gjuhësor të pakicave, përfshirë shqiptarët.

Pasivizimi i adresave të shqiptarëve në Serbi është një nga çështjet kyçe që ka nxitur një reagim të fuqishëm nga ana e institucioneve ndërkombëtare dhe organizatave për të drejtat e njeriut. Në këtë kontekst, Parlamenti Evropian ka bërë thirrje për një angazhim të fuqishëm nga Serbia për të përmirësuar statusin e të drejtave të pakicave dhe për të ndaluar përdorimin e mjeteve administrative si pasivizimi i adresave për të minuar ndikimin politik dhe shoqëror të grupeve të caktuara etnike.

Raporti i Parlamentit Evropian është një dokument i rëndësishëm që e vendos çështjen e pasivizimit të adresave të shqiptarëve në Serbi në qendër të vëmendjes ndërkombëtare. Ky raport kërkon nga autoritetet serbe që të ndalojnë menjëherë këto praktika diskriminuese dhe të ofrojnë mundësi për hetime të pavarura dhe transparente, duke garantuar kështu një të ardhme më të sigurt dhe më të drejtë për të gjithë qytetarët, pavarësisht përkatësisë së tyre etnike.